Sumber Undang-Undang Kemanusiaan Antarabangsa (UUKA)

Perkataan ‘sumber’ menurut kamus dewan edisi yang keempat boleh membawa maksud asal, mula dan punca.[1] Oleh itu dapat dijelaskan bahasa sumber UUKA merupakan salah satu bentuk punca dan bermulanya sesuatu undang-undang yang telah diperakui oleh sesuatu badan kehakiman. Maka sumber sesuatu undang-undang ini akan menjadi tempat yang perlu dirujuk kepada sesuatu undang-undang. Seperti mana yang telah diterangkan sebelum ini, UUKA merupakan sebahagian daripada Undang-Undang Antarabangsa (UUA) maka langkah untuk mencari sumber UUKA adalah sama dengan sumber rujukan UUA. Ini dapat diterangkan secara jelas melalui Artikel 38 yang mana Mahkamah Keadilan Antarabangsa atau International Court of Justice (ICJ) yang telah menyebut bahawa ciri-ciri sumber yang telah diguna pakai oleh UUA secara formal adalah seperti berikut;

1.      The Court, whose function is to decide in accordance with international law such disputes as are submitted to it, shall apply:

a.      international conventions, whether general or particular, establishing rules expressly recognized by the contesting states;

b.     international custom, as evidence of a general practice accepted as law;

c.      the general principles of law recognized by civilized nations;

d.      subject to the provisions of Article 59, judicial decisions and the teachings of the most highly qualified publicists of the various nations, as subsidiary means for the determination of rules of law.

2.      This provision shall not prejudice the power of the Court to decide a case ex aequo et bono, if the parties agree thereto.[2]

Berdasarkan petikan artikel 38 diatas ini telah menunjukkan beberapa syarat yang perlu ada untuk menjadi sumber rujukan di dalam Mahkamah Keadilan Antarabangsa. Sumber UUA secara formal adalah berbentuk perjanjian di peringkat antarabangsa (Treaty) dan undang-undang lazim (Custom) yang telah diterima oleh semua negara di peringkat antarabangsa.[3] Kenyataan ini turut disokong dengan pendapat Abdul Ghafur Hamid (2005), beliau telah berpendapat seperti berikut;

“.. as enumerated in Article 38 and it has often been suggested that the enumeration is not adequate, and is out of date and that the existence of additional source should be recognized.[4]

Berdasarkan pendapat Abdul Ghafur Hamid melalui petikan di atas beliau telah menerangkan bahawa seperti yang telah dinyatakan dalam artikel 38 telah mengariskan panduan sumber untuk membuat rujukan walaupun terdapat sumber untuk menyelesaikan permasalahan yang tidak disebut didalam undang-undang terdahulu, undang-undang baru boleh diwartakan melalui perjanjian yang telah disahkan atau diiktiraf oleh semua negara yang terlibat didalam satu konvensyen.

          Sumber UUKA yang telah digunakan secara formal adalah bersandarkan dengan dua konvensyen yang utama, iaitu Konvensyen Geneva 1949 dan konvensyen Hague tahun 1899 dan 1907 konvensyen Hague tahun 1907.[5]

2.1.1   Konvensyen Geneva

Geneva Konvensyen 1949 merupakan perjanjian undang-undang yang terpakai didalam situasi perang.[6] Ini kerana perjanjian undang-undang ini bersifat memberi perlindungan kepada tentera dan orang awam semasa di dalam situasi peperangan dalam kata lain perjanjian ini berkenaan layanan kepada tentera yang cedera, perlindungan kepada orang awam, perlindungan kepada tentera yang berada disempadan laut dan memberi perlindungan kepada tahanan perang. Penerimaan Konvensyen Geneva yang pertama kesan daripada penubuhan Jawatankuasa Palang Merah Antarabangsa pada tahun 1863. Konvensyen ini ditubuhkan adalah hasil usaha Hendri Dunant yang mendapat ilham daripada kekejaman yang disaksikannya dalam perang Solferino seperti yang telah diterangkan didalam latar belakang penubuhan undang-undang kemanusiaan antarabangsa moden. Terdapat empat bahagian yang dapat dilihat didalam konvensyen Geneva iaitu:

1.    First Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field.

2.    Second Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of Wounded, Sick and Shipwrecked Members of Armed Forces at Sea.

3.    Third Geneva Convention relative to the Treatment of Prisoners of War.

4.    Fourth Geneva Convention relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War. [7]

Di dalam Konvensyen Geneva 1 dan 2 yang telah disahkan oleh 14 buah negara yang telah mengambil bahagian dalam perjumpaan di Geneva bagi membincangkan isu membantu tentera yang cedera semasa peperangan[8]. Dimana dalam artikel ini telah meletakkan beberapa garis panduan tentang bagaimana anggota tentera yang cedera (yang tidak bersenjata) tidak boleh diserang. Mereka hendaklah dilayan dengan baik dan diberikan rawatan kepada mereka yang telah tercedera semasa pertempuran berlaku. Jika ditawan, mereka hendaklah dijaga dengan baik seperti memberi rawatan yang setimpal kepada anggota tentera musuh yang cedera. Dalam artikel ini juga telah menerangkan jika berlaku kematian di dalam pertempuran atau peperangan mayat tentera yang terkorban hendaklah dikumpul dan dikebumikan atau dibakar dengan penuh penghormatan. Barang-barang yang dimiliki oleh tentera yang terkorban hendaklah di pulangkan atau diserahkan kepada ahli keluarga tentera yang telah terkorban melalui agensi yang dilantik.

Konvensyen Geneva yang ketiga telah disahkan pada tahun 1929 dan negara-negara yang telah menandatangani perjanjian ini bersetuju untuk memberi perlindungan kepada tahanan perang daripada aspek fizikal, mental, tempat tinggal dan agama.[9] Antara yang terkandung dalam artikel Konvensyen Geneva ketiga telah menetapkan semua tahanan perang hendaklah memberi nama, pangkat,tarikh lahir dan nombor pengenalan. Segala maklumat ini hendaklah dihantar kepada kerajaan negara tentera tersebut supaya dapat dikesan oleh pemerintah meraka. Dalam artikel ini juga telah menerangkan bahawa terdapat larangan kepada negara yang menahan dari melakukan siksaan dan ancaman kepada tentera yang ditahan untuk apa-apa tujuan mendapatkan maklumat. Dalam artikel ini turut menerangkan bahawa negara yang menahan tentera semasa peperangan hendaklah melayan tentera tersebut dengan baik, ini kerana setiap tahanan tidak boleh dicederakan atau didera atau digunakan untuk tujuan eksperimen perubatan atau sains. Selain itu dalam artikel ini telah merangkan negara yang menahan hendaklah memberi segala keperluan asas seperti makan dan minum, dan meletakkan tahanan tentera di kawasan yang tidak terdedah dengan peperangan.

Manakala artikel Konvensyen Geneva keempat telah diwujudkan pada tahun 1949 merupakan perjanjian yang telah dipersetujui dan disahkan untuk melindungi orang awam dalam kawasan tahanan atau kawasan yang telah dimiliki oleh tentera, dalam kata lain undang-undang ini adalah bertujuan untuk melindungi orang awam semasa dalam keadaan peperangan.[10] Sebanyak 166 buah negara telah mengesahkan perjanjian ini. Dalam artikel ini telah mengariskan bahawa mereka yang cerdera kanak-kanak, ibu mengandung, orang tua hendaklah dipindahkan dari kawasan pertempuran. Didalam artikel ini juga telah mengariskan larang untuk menyerang rumah sakit dan anggotanya hendaklah dilindungi daripada serangan dan mereka dibenarkan menjalankan tugas (memberi rawatan) tanpa gangguan. Dalam artikel ini juga terut meletakkan bahawa tindakan yang harus diambil oleh pihak yang bermusuhan untuk menentukan bahawa kanak-kanak yang berusia 15 tahun kebawah atau mereka yang telah kehilangan ahli keluarga akibat perang wajib diberi makan, tempat tinggal dan pendidikan yang sewajarnya.

Selain dari empat artikel ini terdapat juga protokol tambahan yang telah diwujudkan pada tahun 1977 dengan tujuan melindungi mangsa-mangsa peperangan bersenjata antarabangsa. Protokol tambahan tersebut adalah[11]:

1.    Additional Protocol I: relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts.

2.    Additional Protocol II: relating to the Protection of Victims of Non-International Armed Conflicts.

Protokol tambahan pertama telah ditandatangi ada tahun 1977 dengan tujuan melindungi mangsa-mangsa peperangan bersenjata antarabangsa.[12] Sebanyak 96 buah negara yang telah mengesahkan protokol ini. Kandungan protokol ini adalah untuk meluaskan perlindungan kepada penduduk awam, askar-askar dan petugas perubatan. Protokol ini telah mengariskan larangan menyerang secara membuta tuli kepada penduduk kepada orang awam khususnya kepada wanita dan kanak-kanak. Selain itu artikel ini juga telah menerangkan bahawa larangan untuk merosakkan atau memusnahkan sumber makanan, air dan buah-buahan sebagai sumber makanan dalam situasi peperangan, dan turut menekankan larangan mengunakan kanak-kanak dibawah umur 15 dan kebawah sebagai angkatan ketenteraan. Artikel ini juga telah menerangkan larangan kepada mengunakan senjata yang boleh memberi kesan kecederaan yang melampau serta menyebabkan kemusnahan alam sekitar.

          Manakala protokol tambahan yang kedua adalah untuk menyediakan peraturan iaitu larangan sebarang bentuk siksaan dan serangan kepada pegawai atau kakitangan perubatan yang mengunakan lambang khas yang harus dilindungi. Protokol ini telah ditandatangan dan disahkan pada tahun 1990 yang bertujuan untuk memberi perlindungan kepada mangsa konflik bersenjata bukan antarabangsa seperti perang saudara.[13] Ia melarang serangan ke atas orang awam. Disini juga telah menekankan organisasi bantuan seperti ICRC dibenarkan untuk meneruskan perkhidmatan kemanusiaan mereka bagi membantu mangsa-mangsa serangan. 

2.1.2   Konvensyen Hague

Konvensyen Hague merupakan satu perihal UUKA mengenai beberapa artikel tentang menentukan cara dan jenis senjata yang boleh digunakan di dalam peperangan.[14] Konvensyen Hague juga dikenali sebagai perjanjian yang terjadi melalui beberapa siri Persidangan Pendamaian (Hague Peace Conference). Dimana Persidangan Pendamaian I telah diadakan pada tahun 1899 manakala persidangan pendamaian II telah dijalankan pada tahun 1907.[15]

a)        Konvensyen Hague 1 (1899)

Konvensyen Hague Pertama merupakan hasil daripada Persidangan Perdamaian yang telah diadakan di Hague pada tahun 1899 yang merupakan persidangan yang telah dilakukan bagi tujuan untuk menyemak semula deklarasi undang-undang peperangan dan adat peperangan yang telah diwujudkan pada persidangan Brussels (Conference of Brussels) yang belum lagi disahkan pada tahun 1874.[16]

Persidangan pendamaian ini telah diwakili oleh 26 wakil negara yang telah mengambil masa selama 2 bulan iaitu pada 18 Mei sehingga 29 Julai 1899 namun ia gagal dalam mencapai persetujuan dan objektif utama persidangan tersebut iaitu had atau pengurangan persenjataan, tetapi menerima pakai tiga konvensyen yang telah dipersetujui oleh wakil negara-negara yang terlibat didalam persidangan ini.[17] Antara konvensyen yang telah dipersetujui adalah:

             I.        Convention for the peaceful adjustment of international differences.

           II.        Convention regarding the laws and customs of war on land.

         III.        Convention for the adaptation to maritime warfare of the principles of the Geneva Convention of 22 August 1864. [18]

Selain daripada 3 konvensyen yang telah dipersetujui oleh negara yang terlibat terdapat juga deklarasi yang telah diterima didalam konvensyen tersebut. Antara deklarasi yang telah diterima adalah seperti berikut:[19]

1.    To prohibit the launching of projectiles and explosives from balloons or by other similar new methods.

2.    To prohibit the use of projectiles, the only object of which is the diffusion of asphyxiating or deleterious gases.

3.    To prohibit the use of bullets which expand or flatten easily in the human body, such as bullets with a hard envelope, of which the envelope does not entirely cover the core or is pierced with incisions.

b)       Konvensyen Hague 2 (1907)

Konvensyen Hague kedua ini merupakan persidangan pendamaian yang kedua dan telah diadakan pada 15 Jun hingga 18 Oktober 1907 dengan tujuan untuk memperluaskan dan menambahkan lagi artikel kepada prinsip-prinsip kemanusiaan yang telah dilakukan pada kovensyen pendamaian yang pertama pada tahun 1899.[20]  

Berdasarkan perbincangan yang telah dilakukan ini beberapa penambahan artikel yang berjaya diwujud oleh negara-negara yang menyertai persidangan ini. Di antara perjanjian yang telah disahkan dan dipersetujui adalah seperti berikut:

             I.        Convention for the pacific settlement of international disputes.

           II.        Convention respecting the limitation of the employment of force for the recovery of contract debts.

         III.        Convention relative to the opening of hostilities.

          IV.        Convention respecting the laws and customs of war on land.

            V.        Convention respecting the rights and duties of neutral powers and persons in case of war on land.

          VI.        Convention relative to the status of enemy merchant ships at the outbreak of hostilities.

        VII.        Convention relative to the conversion of merchant ships into warships.

      VIII.        Convention relative to the laying of automatic submarine contact mines.

          IX.        Convention respecting bombardment by naval forces in time of war.

            X.        Convention for the adaptation to naval war of the principles of the Geneva Convention.

          XI.        Convention relative to certain restrictions with regard to the exercise of the right of capture in naval war.

        XII.        Convention relative to the creation of an International Prize Court.

      XIII.        Convention concerning the rights and duties of neutral Powers in naval war. [21]

       XIV.        Declaration prohibiting the discharge of projectiles and explosives from balloons.

Maka jelaslah bahawa dengan adanya dua-dua Konvensyen Hague ini merupakan undang-undang yang mengehadkan kadar pengunaan senjata dan cara untuk berperang yang dilihat mampu memberi kesan yang amat teruk kepada manusia. Oleh itu kedua-dua konvensyen ini dilihat sebagai langkah untuk mengawal dan mengurangkan konflik bersenjata. 

---

[1]Gerbang kata kamus dewan bahasa dan pustaka, Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia, http://ekamus.dbp.gov.my/Search.aspx?spec=false&type=1&cari=Sumber, diakses pada 20 Mac 2014.

[2]Abdul Ghafur Hamid, Public International Law: A Practice Approach, Petaling Jaya: Prentice Hall, 2006, hlm.23.

[3] Ibid., hlm.24.

[4] Ibid.

[5] Hillier Timothy, Public International Law, London: Cavendish Publishing Limited, 1994, hlm.292.

[6]Geneva Convention an Introduction, London: Peace Pledge Union, http://www.ppu.org.uk/learn/texts/doc_geneva_con.html, Diakses pada 20 Mac 2014.

[7]Ibid.

[8]International Humanitarian Law: Summary of the Geneva Conventions of 1949 and Their Additional Protocols, Washington: The American Red Cross, http://www.redcross.org/images/MEDIA_CustomProductCatalog/m3640104_IHL_SummarySummaryGen.pdf, hlm 2, diakses pada 20 Mac 2014.

[9] Ibid., hlm.3.

[10] Ibid, hlm.3.

[11] Ibid,hlm.5.

[12] Ibid.

[13] Ibid,hlm.6.

[14] Provost Rane, International Human Right and Humanitarian Law, New York: Cambridge University Press, 2002, hlm.5. 

[15] Ibid.

[16] Convention (II) with Respect to the Laws and Customs of War on Land and its annex: Regulations concerning the Laws and Customs of War on Land. The Hague, 29 July 1899, Geneva: International Committee of the Red Cross, http://www.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/Treaty.xsp?documentId=CD0F6C83F96FB459C12563CD002D66A1&action=openDocument, diakses pada 21 Mac 2014.

[17]Final Act of the International Peace Conference. The Hague, 29 July 1899, Geneva: International Committee of the Red Cross, http://www.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/Article.xsp?action=openDocument&documentId=8FCF14D950797012C12563CD00515C0A, diakses pada 21 Mac 2014.

[18] Ibid.

[19] Ibid.

[20] Final Act of the Second Peace Conference. The Hague, 18 October 1907, Geneva: International Committee of the Red Cross, http://www.icrc.org/ihl.nsf/0/4360cf9a132f97d7c125641e00372ed1?OpenDocument, diakses pada 21 Mac 2014.

[21] Ibid.