Hubungan Malaysia-US kini kembali pulih berbanding tahun-tahun 80an dan 90an. Mengapakah keadaan ini berlaku?

Latar belakang hubungan US-Malaysia.

·    Dasar Luar Malaysia atau hubungan diplomatik Malaysia dan Amarika Syarikat bermula semenjak tahun 1957.

·       Dasar Pro-Barat  Tungku merapatkan lagi hubungan ini kerana perhubungan baik diantara Amarika dan Britain

·      Disebabkan era pemerintahan tengku bersifat pro Barat, beliau telah banyak menjalinkan hubungan diplomatik dengan negara Barat khususnya Amerika Syarikat, Great Britain dan Australia.

·   Semasa Pres:Johnson, Malaysia berjaya mendapatkan sokongan Amarika- Sehingga ditawarkan kemudahan bagi askar Malaysia untuk mengunakan kemudahan tentera di Amarika Syarikat.

·         Semasa Perang Vietnam Tungku telah menyokong tindakkan Amarika membantu tentera Vietnam menentang tentera Vietcong.

·         Malaysia juga dikatakan  menyokong Pembentukkan SEATO dan dikatakan Malaysia ingin menyertai SEATO tetapi menerima tekanan domestik dan luar negera. Ini kerana Tungku bimbang kemungkinan tersebarnya pengaruh komunis ke selatan.

·         Era Tungku melihatkan beliau lebih kepada Great Britain dan hal ini terbukti apabila beliau tidak menyertai SEATO kerana Tanah Melayu ketika itu terikat dengan perjanjian pertahanan dengan Great Britain. (Faridah Jaaafar 2007, hlm 36)

·         Era Tun Abdul Razak, Malaysia memerlukan Amerika Syarikat dalam perkara seperti bantuan ketenteraan, sokongan (support) untuk rancangan pembangunan lima tahun Malaysia, dan menghalang program pelupusan(disposal) getah dan bijih timah oleh Amerika Syarikat.  Dean Rusk (Setiausaha Negara AS) menyatakan bahawa Malaysia merupakan salah satu negara yang maju ekonominya dan politik yang stabil walaupun mempunyai hubungan yang  turun naik dengan Indonesia. (Chandran Jeshurun 2007, hlm 89)

·         Era Mahathir, idea penubuhan East Asia Economic Caucus (EAEC) oleh Mahathir dilihat oleh Amerika Syarikat sebagai langkah untuk menyekat pengaruh ekonominya di Asia Pasifik (APEC).  AS melalui Setiausaha Negaranya (James Barker) menasihati Jepun untuk tidak menyertai EAEC.  Hal ini telah menyebabkan hubungan Malaysia dengan Amerika Syarikat tegang. (Johan Saravanamuttu 2010, hlm 191)

·         Percanggahan pendapat dalam menguruskan isu antarabangsa antara Malaysia dan Amerika menyebabkan hubungan kedua-dua negara ini dalam keadaan yang turun naik.(Rusdi Omar dan Mas Juliana, hlm 190)  

·         Walaupun tegang, dalam aspek pertahanan, Malaysia dan AS tetap bekerjasama.  Malaysia bekerjasama dengan AS melalui perjanjian Bilateral Training and Consultation (BITAC) dalam tahun 1984.  Perjanjian ini akan menggalakkan latihan ketenteraan, dan peralatan ketenteraan dari AS.  ATM(Angkatan Tentera Malaysia) dihantar ke AS untuk latihan ketenteraan.  Selain itu, tentera Malaysia juga dibenarkan untuk menggunakan peralatan ketenteraan AS. (Johan Saravanamuttu 2010, hlm 197)

·         elepas perlantikan Datuk Seri Najib  sebagai PM ke-6 pada 3 April 2009, Presiden AS, Barack Obama mengucapkan tahniah kepada Datuk Seri Najib. (Rusdi Omar dan Mas Juliana, hlm 191)  Kedua-dua pemimpin menyatakan hasrat untuk bekerjasama untuk mengharungi cabaran dalam hubungan dua hala ini. (The Star Online, 17 Mei 2009)

Isu-Isu dalam Hubungan Malaysia-Amarika

1.    Perbezaan Nilai Timur dan Barat

Demokrasi

·         Campur tangan Amarika dalam urusan domestik Malaysia, dimana Amarika mengatakan Malaysia mengikut pandangan Amarika adalah negara yang tidak demokrasi ini kerana kerana Amarika mengatakan Dr. Mahathir dalam mengukuhkan kedudukan telah bertindak mengunakan cara yang tidak demokrasi.

·         Dr. Mahathir dikatakan telah menafikan hak pembangkang daripada mengunakan perkhidmatan kerajaan seperti media,pengangkutan, wang rakyat. Malahan pihak pembangkang tidak dibenarkan sama sekali muncul di TV.

·         Amarika cukup lantang menkritik tentang hal ini dan tidak digemari oleh Dr. Mahathir perdana menteri ketika itu. Dr. Mahathir berkata tidak sepatut dan seharusnya Amarika mencampuri urusan dalaman negara ini. Maka tidak hairanlah mengapa Amarika melalui tulisan Harold Crouch menyatakan Malaysia mengamalkan dasar semi-demokrasi atau semi-authoritarian bukan demokrasi sebenar (Chouch 1996)

·         Dalam keadaaan ini telah menjadikan hubungan Malaysia-Amarika ketika itu berada dalam keadaan tengang.

Hak asasi manusia

·         Amarika dikatakan mengecam tindakan Malaysia apabila kerajaan Malaysia membuat penangkapan terhadap lebih 100 orang yang terdiri daripada aktivis politik, agama, NGO dll.

·         Amaka sangat mengecam dan mengkritik tindakan ini atas alas an kerajaan Malaysia telah menafikan hak asasi manusia di negara ini.

·         Begitu juga apabila timbul kes Anuar Ibrahim ditahan dibawah ISA yang melihat Amarika begitu memainkan peranan dalam mengkritik Malaysia.

·         Keadaan ini juga telah mendorong Al Gore yang menghadiri persidangan APEC di Kuala Lumpur telah mengkritik tindakkan Dr. Mahathir dan sebaliknya menyokong tindakan gerakkan reformasi. Hasil ISIS di bawah Tan Sri Noordin Sopiee telah membuat iklan di akhbar yang mengambarkan rakyat Malaysia dibelakang Dr. Mahathir.

·          Malah Dr. Mahathir telah mengkritik campurtangan asing dalam politik negara yang membawa kepada ketegangan hubungan Amarika-Malaysia. Dimana Malaysia juga telah mengkritik tindakan Polis LA dan NY yang menyerang mereka yang berkulit hitam yang menunjukkan Amarika sendiri ‘Cakap tidak serupa bikin’ dan sibuk untuk mencampuri urusan rumah tangga orang lain.

·         Beliau juga telah mengkritik bagaimana Red Indian diperlaku dan dilayan dengan buruk sehingga mereka lenyap di negara sendiri.

·         Dr. Mahathir juga mengatakan dan mengkritik sikap Double Standard Barat(Rujuk Amarika di Bosnia atau Palestin).

Kerjasama keselamatan dan ketenteraan 

·         Walaupun terdapat masalah dari segi politik namun tidak bermakna ia telah menganggu bidang-bidang lain dalam menjalinkan kerjasama.

·         Antaranya Malaysia berpeluag mengunakan sepenuhnya BITAC (Bilateral Training and Cooperation) yang bermula sejak 1984 dan IMET (International Military Education Training). Ramai pegwai tentera Malaysia yang dihantar bagi mendapatkan latihan ketenteraan di AS.

·         AS turut menyertai Forum ARF yang telah dibentuk pada tahun 1996

Pelaburan dan perdagangan

·         Hubungan dagang dan pelaburan tidak terjejas sama sekali, malah meningkat sejak tahun 1980an meskipun hubungan politik rengang.

·         Pada tahun 1990 dan 1995, jumlah eksport bagi kedua-dua tahun menunjukkan peningkatan masing-masing kepada RM13.48 bilion dan RM37.873. Manakala bagi jumlah import adalah RM13.23 bilion pada tahun 1990 dan RM30.126 pada tahun 1995.

·         Peningkatan mendadak telah direkodkan pada tahun 1999 iaitu sebanyak RM70.301 bilion bagi eksport dan RM43.317 bagi import sekaligus menjadikan Malaysia rakan dagang AS ke 12 terbesar dan ke 17 bagi eksport.

·         Bagi sektor pelaburan di Malaysia, AS merupakan pelabur terbesar diikuti oleh Jepun dengan masing-masing berjumlah RM18.95 bilion dan RM12.15 bilion.

Rujukan

Chandran Jeshurun. 2007. Malaysia: Fifty Years of Diplomacy 1957-2007. Kuala Lumpur: The Other Press.

Faridah Jaafar. 2007. Perdana Menteri dan Dasar Luar Malaysia 1957-2005. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

Johan Saravananmuttu. 2010. Malaysia’s Foreign Policy, The First Fifty Years: Alignment, Neutralism, Islamism. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies.

Rusdi Omar dan Mas Juliana. .Dasar Luar Malaysia Era Dato’ Seri Mohd Najib Tun Razak: Keutamaan Dalam Aspek Hubungan Dua Hala. Political Managements and Policies in Malaysia.(artikel)

The Star Online. 17 Mei 2009.